Dyslexie en strips

Onlangs gaf Jan Cumps in Antwerpen (voor de vakgroep Jeugdbibliothecarissen) een lezing over 'strips en moeilijke lezers'. Naar aanleiding daarvan heeft hij een artikel geschreven over 'strips en dyslexie'. De tekst is te vinden op deze site waar bij de aankondiging van het boek Laat ze strips lezen een link staat naar de pdf-versie van de tekst.
Jan Cumps is verbonden aan het Interfacultair Instituut voor Levende Talen van de K.U.Leuven. Hij schrijft over strips en taal, onder meer in het tijdschrift Impuls voor onderwijsbegeleiding en Stripelmagazine.

Workshop MLP

Om het Makkelijk Lezen Plein extra onder de aandacht te brengen van de scholen, heb ik mezelf uitgenodigd bij de verschillende IB-netwerken in de stad. Daar vertelde ik wat het MLP is, wat we als bibliotheek ermee hopen te bereiken en hoe de scholen daarbij kunnen helpen. Ook vroeg ik waar zij als IB-ers tegenaan lopen en of de bibliotheek hen daar misschien bij kan helpen. Zoals verwacht liep dat niet over van wilde initiatieven, maar één ding leverde het wel op: lichte verbazing over het bestaan van het MLP en de behoefte om het eens te komen bekijken.

Daarvoor heb ik een korte workshop ontwikkeld en op 28 oktober waren 14 IB-ers van het openbaar onderwijs daarbij aanwezig. Het programma was simpel, maar doeltreffend. Ik heb in 15-20 minuten iets verteld over:

• het ontstaan van het MLP en de uitrol in Overijssel
• de doelgroep
• het doel (wat wel en wat niet)
• de collectie
• de aanschafcriteria
• de activiteiten die er zijn geweest en die we mogelijk nog gaan organiseren

Toen zijn ze op ontdekkingsreis gegaan. We hadden 11 'werkplekken' ingericht, waar ieder zo'n 5 minuten kon stoeien met:

• het MLP en haar collectie
• het zoeken in de speciale catalogus
• een luisterboek
• een meeleesboek
• de daisyspeler
• de readingpen
• sprint
• spika
• woordenhaai
• cijferhaai
• de website http://www.makkelijklezenplein.nl/

Ik stond bij het MLP en de demofilm van sprint om dit toe te lichten, mijn collega bleef bij de overige onderdelen in de cursusruimte om met name te assisteren bij de daisyspeler en de readingpen. Na een uurtje kwamen we weer samen om ervaringen uit te wisselen.

Verrassend voor ons was dat veel dingen toch best nieuw waren. Of dat men het gewoon prettig had gevonden om datgene waarvan ze het bestaan wel wisten nu eens in het echt te zien/horen en te gebruiken. Ze vonden het allemaal een nuttige bijeenkomst en zouden het MLP zeker in hun team onder de aandacht brengen. Ook zouden ze ouders vaker naar het MLP doorverwijzen. Inmiddels (ook n.a.v. de lezing van Balans) is er een kleine wachtlijst voor het lenen van de daisyspeler en de readingpen.

Voor ons leverde het de volgende tips op:

• De zichtcollectie daisyroms zullen we altijd uitlenen samen met het boek. Het is prettig om de tekst bij de hand te hebben als je met de functionaiteiten gaat stoeien. Ook bij een vaste collectie is het aan te bevelen om altijd het boek erbij te hebben.
• De readingpen zal maar voor weinig kinderen bruikbaar zijn. Ze vonden het allemaal heel lastig om ermee te werken.
• Het spellingsonderdeel in sprint is niet geschikt, vanwege de ongebruikelijke uitspraak van klinkers en medeklinkers. Heel verwarrend voor de kinderen.
• Om te bepalen of cijferhaai en woordenhaai prettig werkt, zou het fijn zijn om er kennis mee te maken in een schoolomgeving. We gaan de demo-cd inwerken om uit te lenen.
• We zullen in alle vestigingen en op alle pc's de website van het MLP beter zichtbaar maken. Onze informatiemedewerkers kunnen ouders en kinderen daar dan makkelijker naar verwijzen.
• Lezingen zoals door Balans, Tom Braams of Lexima zullen voor ouders zeker zinvol zijn. We zullen deze dus bijven organiseren.

Vanwege het succes zal ik ook de IB-ers van het katholieke en christelijke onderwijs uitnodigen. Ons aanbod is dat we deze workshop gratis aanbieden, maar dat er voor eventuele vervolgbijeenkomsten (voor een schoolteam bijvoorbeeld) kosten in rekening gebracht zullen worden. Je moet toch ergens beginnen, nietwaar?

De powerpoint die ik bij de introductie heb gebruikt, staat binnenkort op het intranet van de Overijsselse bibliotheken. Veel succes ermee!

Nicole vertelde in ons specialistenoverleg dat scholen gestimuleerd gaan worden om zelf ook een MLP op te zetten. Omdat ik dat toen nog niet wist, kon ik er nog niks over zeggen, maar het lijkt me logisch om daar een speciale workshop of scholing voor aan te bieden. Zeker weten dat daar scholen op af gaan komen. Een mooie klus voor een provinciaal MLP-team, lijkt me.

Door: Astrid van Dam

Makkelijk Lezen Feest

Onlangs is vanuit de OBD een mailtje rondgestuurd waarin je wordt gewezen op het bestaan van het Makkelijk Lezen Feest programma. Dit is ontwikkeld door ProBiblio en te koop voor €125,- bij Kalinka van Wees (kvwees@probiblio.nl of 023-5546340).

Toevallig had ik dit al besteld en heb de digitale materialen inmiddels ontvangen. Op de cd-rom zit een duidelijke en uitgebreide programmabeschrijving, die makkelijk op je lokale situatie is aan te passen, en de nodige bijlagen. De materialen die je voor het spel nodig hebt, komen nog via het transport, maar zou je deels ook zelf kunnen kopiëren en lamineren vanaf de cd-rom. Het belangrijkste is een powerpointpresentatie, die je gebruikt om het Feest te spelen.

Dat Feest is een spel voor 8-20 kinderen van groep 7 en 8. In kleine teams moeten verschillende opdrachten uitgevoerd worden. De opdrachten zijn verdeeld over 6 categorieën:

• tekenen
• uitbeelden
• vrije keus
• kennisvraag
• verrassing
• verboden woorden

Een kleurendobbelsteen bepaalt uit welke categorie het team een opdracht moet maken. Als de klok loopt, hebben de kinderen 30 seconden de tijd om de opdracht te volbrengen. Elke goede uitvoering levert een puzzelstuk op. Het hele spel zal ongeveer 75 minuten duren.

Ik moet nog bepalen hoe we dit gaan inzetten. Tijdens een speciale gelegenheid voor een speciale groep kinderen, of als 'gewoon' groepsbezoek, of als scholencompetitie voor een extra wedstrijdelement bijvoorbeeld. Maar alles ziet er perfect verzorgd uit (zie de afbeeldingen) en is uiteindelijk zonder al teveel extra inzet uit te voeren.

Natuurlijk vraagt het voorbereiding, moet je het spel leren kennen, moet je controleren of alle boeken in je collectie zitten en anders die vragen eruit halen (of vervangen als je dat aandurft). Maar in basis is dit echt een aanwinst voor je activiteitenprogramma.

Ik zal in ieder geval mijn ervaringen en aanpassingen delen via dit blog. Hebben we er allemaal wat aan!

Door: Astrid van Dam

Balans in Bibliotheek Hengelo

Op donderdag 2 oktober hield Dorien van Raaij van Balans Twente in Bibliotheek Hengelo Beursplein een lezing over de sociaal emotionele gevolgen van dyslexie voor het kind en haar omgeving. Deze lezing vond plaats in het kader van onze regionale samenwerking en binnen het provinciaal gesubsidieerde activiteitenprogramma van 2008. Een week eerder was dezelfde lezing ook in Haaksbergen te zien.

De belangstelling was zoals verwacht groot. Er waren 85 geïnteresseerde ouders en docenten aanwezig en ik heb zelfs 2 jongeren gezien. Dorien hield een duidelijk verhaal over wat dyslexie precies is (en niet is), hoe je als omgeving bepaalde signalen kunt herkennen die mogelijk op dyslexie kunnen wijzen en hoe scholen met het dyslexieprotocol om (horen te) gaan.

Gaandeweg kwamen er steeds meer reacties uit de zaal los. Over scholen die geen dyslexietest af willen nemen, over kinderen die gedemotiveerd raken omdat ze al die Engelse woordjes er niet ingestampt krijgen of over hoe het het ene hulpmiddel werkt bij die en het andere voor de ander. Opvallend was dat bijna niemand wist dat ze bij de bibliotheek hulpmiddelen konden lenen of informatie voor ouders en opvoeders (zoals artikelen ed.) konden vinden. Kennelijk komen deze mensen weinig in de bibliotheek, of hebben ze de informatie op school gemist, of het nooit in de krant gelezen, of besteden wij er veel te weinig aandacht aan. Of het komt door een combinatie van dit alles.

Ook was het grappig om te zien dat een volle informatietafel voor aanvang van de lezing totaal werd genegeerd, er niemand bij het MLP heeft gekeken (daarvoor moesten ze even een trap op), maar de grote meute na afloop niet bij de leestafel en de hulpmiddelen was weg te slaan. We kunnen dus nog wel wat aanvragen verwachten!

Omdat het allemaal iets minder vlot doorliep dan verwacht, is er eigenlijk weinig tot geen aandacht besteed aan die emotionele gevolgen en hoe je daar als ouder of leerkracht mee om kunt gaan. Ik vond dat persoonlijk wel een gemiste kans, maar heb er geen klachten over gehoord.

Een veelgevraagd boek en goed naslagwerk voor ouders is:
Houvast bij leesproblemen & dyslexie op de basisschool (isbn 9080667455). Een uitgave van Balans, gebaseerd op de protocollen leesproblemen en dyslexie in het basisonderwijs. Als dit nog niet in je MLP staat, zou ik het zeker aanschaffen.

Een belangrijk leermoment voor ons was om te merken dat ouders soms aannemen dat je als bibliotheek denkt met zo'n MLP dyslexie helpt te verminderen. Ze verwachten dat we boek en daisyrom samen uitlenen (bij elkaar binden), want je moet het als kind toch meelezen. Terwijl wij blijven benadrukken dat we slechts de leessucceservaring hopen te vergroten, niet inzetten op techniek en niveau, maar op plezier en beleving. En dat die daisyspeler vooral geschikt is voor studieboeken en je misschien niet moet willen dat zo'n kind 'meeleest'. Zet dan een luisterboek op, bijvoorbeeld. Misschien wat kort door de bocht voor sommigen, maar dat kan de lucht wel eens ophelderen!

Al met al kijken we terug op een geslaagde avond. Ik vind ook zeker dat we dit soort bijeenkomsten vaker moeten organiseren. Niet altijd door Balans of over dit thema, maar wel zodanig dat ouders en kinderen gestimuleerd worden om het MLP te gebruiken, hulpmiddelen te ontdekken en meer plezier krijgen door het langzaam beter gaan lezen.

En hoe verloopt de lezing bij jou?

Door: Astrid van Dam

Makkelijk Lezen Plein in de basisschool

Nanda Geuzebroek heeft afgelopen maandag tijdens de prijsuitreiking het eerste conceptplan 'Makkelijk Lezen Plein in de basisschool' overhandigd aan staatssecretaris Marja Bijsterveld. Zij reageerde enthousiast. In het kort komt het plan er op neer dat ook op basisscholen een frontale plaatsing wordt nagestreefd, waarbij dit op een laagdrempelige manier kan worden geimplementeerd op school. Dit concept zal ook op de NOT worden gepresenteerd, waar dit jaar voor het eerst een dyslexie-straat is te vinden. We kunnen als bibliotheek een vraag vanuit het onderwijs verwachten op dit gebied. Zodra de concept-fase voorbij is horen jullie hierover meer.

N. Verkerk

MLP wint Nationale Alfabetiseringsprijs

Afgelopen maandag heeft Nanda Geuzebroek, consulent Makkelijk Lezen van Stadsbibliotheek Haarlem, een prijs in de categorie leesbevordering in ontvangst genomen. Tijdens de bijeenkomst hield prinses Laurentien een indringend betoog over het belang van lezen en vooral de problemen die mensen ondervinden als ze dat niet kunnen. Adjiedj Bakas, humorist en trendwatcher, presenteerde het publiek de drie meest interessante trends die lezen beinvloeden:

1. technologische ontwikkelingen en lezen & schrijven
2. de samenleving vindt zelfontplooing en het 'gelukkig' zijn steeds belangrijker
3. de nieuwe middeleeuwen; het ontstaan van kleine en grote communities (op internet/tv)
Vervolgens reikte staatssecretaris Marja Bijsterveld, na een lezing over belang van samenwerken om laaggeletterdheid te voorkomen, de vijf prijzen uit. Natuurlijk nam Nanda de prijs in ontvangst als initiator, maar eigenlijk verdienen we deze allemaal.

Naast het MLP kreeg het project 'Voorlezen in het VMBO' een prijs in de categorie Voortgezet onderwijs. Het project bestaat uit een lessenserie over voorlezen en een praktijkstage in samenwerking met de bibliotheek Rhenen. In deze stage lezen de leerlingen in tweetallen voor aan groepjes van ca. vier kleuters. Marja Bijsterveld benoemde dit project nog specifiek als een goede invulling voor de maatschappelijke stages. Meer informatie over dit project is te vinden op de site Kinderboekenweb van Lea Kessels.

N. Verkerk

MLP logoborden

De definitieve opdracht voor het MLP-logobord is eindelijk naar de drukker gestuurd. De levering van de MLP-logoborden zal spoedig plaatsvinden.